Bilardo Çeþitleri - Disiplinler

Bilardo genel olarak, "Deliksiz Bilardo" ve "Delikli Bilardo" olarak iki bölümde incelenmesi gereken bir spor.

Deliksiz Bilardo, Carom bilardo yada Fransız bilardosu adıyla da anılır. Yerden yüksekliği 75-80 cm olan bilardo masalarının boyu eninin iki mislidir.
 
DELİKSİZ BİLARDO DİSİPLİNLERİ;
  1. CAROM BİLARDO
    1. KARAMBOL
    2. TEK BANT
    3. CADRE 47/2
    4. CADRE 47/1
    5. CADRE 71/1
    6. ÜÇBANT
  2. ARTİSTİK BİLARDO
  3. DELİKSİZ VE SEYYAR PİNLİ BİLARDO-İTALYAN BİLARDOSU
    1. 5 PİN BİLARDO
    2. PİN KARAMBOLÜ
    3. GORİZİANO
  4. TAKIM YARIŞMALARI
    1. BİATLON
    2. TRİATLON
    3. POLİATLON
DELİKLİ BİLARDO DİSİPLİNLERİ
  1. POOL- AMERİKAN BİLARDOSU
    1. 8 TOP
    2. 9 TOP
    3. 14 + 1
  2. SNOOKER -İNGİLİZ BİLARDOSU
    1. SNOOKER
    2. İNGİLİZ KARAMBOLU
  3. DELİKLİ VE SABİT PİNLİ BİLARDO- GOLF BİLARDOSU
(advised distances) single distance  best of 3 sets  best 5 sets 
1.carom      
partie libre 400 120 80
cadre 47/2 300 80 60
cadre 47/1 and 71/2 250 70 50
one cushion 150 40 30
3 cushions individual 50 20 15
3 cushions by teams 30 15  
2. 5 pin biliard 250 120 80

TURNUVA SİSTEMLERİ VE YÖNETMELİKLERİ
Turnuvalar, katılan sporcu sayısına, kullanılacak masa adedine ve organizasyonun süreceği zamana bağımlı olarak çeşitli sistemlerde düzenlenmektedir.
  1. LİG USULÜ TURNUVALAR
    1. Tek devreli lig usulü turnuvalar
    2. Çift devreli lig usulü turnuvalar (Deplasman bilardo ligi)
  2. ELEME SİSTEMİ TURNUVALAR-GRAND-PRİXLER
    1. SET SİSTEMİ
    2. Penaltılı sistem
    3. Çift eleminasyon
  3. HANDİ-CUP TURNUVALAR
  4. MİLLİ MAÇLAR
  5. EL SAYISI SİSTEMİ

A-LİG USULÜ TURNUVALAR

1-Tek Devreli Lİg Usulü

        Katılan sporcu adedi kura ile 4'erli gruplara ayrılır. Katılım sayısı 4'e tam olarak bölünmüyorsa, son gruplar 5 sporcudan oluşuturulur. 3'lü grup gerekmedikçe kullanılmaz. 6'lı grup sadece finale kalan 6 sporcu varsa uygulanacaktır. Örneğin katılım sayısı 38 sporcu ise;7 grup 4 sporcu ile, son iki grup ise 5 sporcu ile oluşturulur. Toplam 9 grup olacaktır.

         Sporcuların performansları arasında bariz farklılıklar var ise ve bu farklılıklar kesin verilerle sabit ise, kuvvetli sporcuları koruma prensibi doğrultusunda, grup başları oluşturulur. Diğer sporcular ilk gruplara kura ile yerleştirilir.

         Gruplarda yer alan sporcuların hepsi birbiri ile karşılaşır. Bu maçlarda beraberlik ihtimalide vardır. Maça başlayan sporcu, son sayıyı çekerse, rakibi el sayısını eşitlemek için son hakkını başlangıç (Aso)pozisyonu ile kullanır. Bu sporcuda son hakkında oyunu bitirebilecek sayıya ulaşırsa maç berabere bitmiş olacak ve her iki sporcuda birer puan kazanacaktır. Bu maçlarda galibiyet iki puan, mağlubiyet ise 0 puan getirecektir.

Her gruptan iki sporcu bir üst tura geçer. Sporcuların grup içi sıralamalarında önce;
  • Puan
  • Puan eşitliğinde, aralarında yaptıkları direkt maçın sonucu,
  • Bu maç berabere bitti ise yada, grupta 3 sporcu aynı puanı almış ise, (Bu durumda puanı eşit olan 3 sporcu birbirini yenmiş durumda olduklarından, aralarındaki direk maçlar dereceyi belirleyemez.) Sporcuların maç başına çektikleri sayı önemsenir. Toplam çekilen sayının maç sayısına bölümü ile elde edilen sayısı fazla olan sporcu bir üst tura yükselir. Ancak hükmen galibiyet alan sporcunun toplam sayısı hesaplanırken, o turnuvadaki distace (mesafe) olan sayı diğer aldığı sayılara ilave edilecektir.
  • Eğer maç başına aldıkları sayı eşit ise, sporcuların genel ortalamalarına bakılır. Bu genel ortalama hesaplanırken, sadece o turda elde edilen toplam sayıların toplam el sayısına bölünmesiyle elde edilen rakam dereceyi belirlemede önem kazanır. Genel ortalamada, virgülden sonraki 4 rakam önemlidir.
  • Genel ortalama, eşit ise, en yüksek seriye bakılır.
  • En yüksek seri eşit ise, bir maçtaki en yüksek ortalama bu da eşitse en yüksek ikinci ve üçüncü maç ortalamaları dikkate alınır.
Gruplarında 1. ve 2. olan sporcuların başarılarına göre sıralandırılmaları ve gruplarla dağılımı şu şekilde yapılacaktır.
  • Puanı en yüksek olan sporcu en üste yer alır.
  • Puanı eşit sporcuların maç başına düşen sayı ortalamalarına bakılır. Bu durumda maç başına sayı hesaplanırken, daha önce turlarda dahil olmak üzere tüm çekilen sayılar, toplam maç sayısına bölünecektir.
  • Maç başına çektikleri sayılar eşit olan sporcuların, genel ortalamaları önem kazanır. Genel ortalama hesaplanırken turnuvanın başından beri tüm çekilen sayılar toplam el sayısına bölünür. Virgülden sonraki 4 rakama göre sıralama belirlenir.
  • Eğer genel ortalamaları eşit ise, en yüksek seri önem kazanır.
  • En yüksek seri eşit ise, bir maçtaki en yüksek ortalama, bu da eşit ise ortalaması yüksek olan 2.ve 3. maçlar devreye girer.
  • Bütün bunlarda eşit ise, sıralama için sporcular arasında kura çekilir. Ancak, bu sıralama turnuvanın ilk iki derecesini belirleme aşamasında ise, normal maç mesafesinin 1/4'ünü geçmemek kaydıyla ve beraberlik ihtimali olmamak (son hak yok) kaydıyla bir maç yaptırılır.
Gruplara Dağılım; örnek olarak 24 sporcuyu, 4'er kişilik 6 gruba dağıtalım;
A Grubu= 1.-12.-13.-24.
B Grubu= 2.-11.-14.-23.
C Grubu= 3.-10.-15.-22.
D Grubu= 4.- 9.-16.-21.
E Grubu= 5.- 8.-17.-20.
F Grubu= 6.- 7.-18.-19.
Rakamlar sporcuların sıralamadaki numaralarını ifade etmektedir.


2-Çift Devreli Lig Usulü Turnuvalar
Bu maçlar takımlararası olacak ve her takım 4 sporcudan oluşacaktır. Her takımda yer olan sporcular, rakip takımın sporcuları ile karşılaşır. Çift devreli yapılacak olan olan maçların ilkini kendi sahasında oynayan takımlar, aynı rakiple ikinci maçlarını rakip sahada yapacaktır. Puanlamada, galibiyet 2, mağlubiyet 0, beraberlik ise 1 puandır. Bireysel maçlar sonucu alınabilecek toplam puan 8'dır. Eğer, her iki takımın puanı 4-4 ise, iki takım berabere kalmış kabul edilir ve birer puan kazanırlar. Galip gelen takım;8-0-7-1-6-2-5-3 gibi skorlarla rakibi yenerek 2 puan kazanır.

Bir sezon devam edecek olan lig sonunda puanı fazla olan takın şampiyon olacaktır. Puanı eşit olan takımların, birbirleri ile oynadıkları maçların sonucu derecelendirmeyi belirleyecektir. Eğer bu maçlar berabere bitmiş ise, yada her iki takımda birer galibiyet almış ise toplam çekilen sayıların fazlalığı önem kazanır. Toplam çekilen sayılarda eşit ise, daha fazla maç kazanmış olan takım öncelik kazanır. Eşitlik hala sürüyorsa, takımların genel ortalamaları önem kazanacaktır. Bu genel ortalama için, tüm yapılan maçlar dikkate alınır. Genel ortalamaların virgülden sonraki 4 hanesinde de eşitlik söz konusu ise, her iki takım arasında, beraberlik ihtimalinin olmadığı bir maç yapılır.



B-ELEME SİSTEMİ TURNUVALAR-GRAND PRİX'LER

1-Set Sistemi:
Disipline göre belirlenmiş set mesafeleri UMB tarafından saptanmıştır. Bu sistemin kendine has en önemli ortak özelliği, beraberlik ihtimalinin (son hak yok) olmayışıdır. Maçı kaybeden elenecektir.

TEK SET : Maçların daha kısa sürede bitmesi istenen, çok katılımlı organizasyonlarda tercih edilen bu sistem, genellikle kulüp içi, hafta sonu grand prix'lerde uygulanır. Mesafe tayini organize eden komitenin tercihine bağlı olmakla birlikte, 2 galibiyet setinin önemli olduğu (Best of three) sistemin max. Mesafesini 2/3'ünden fazla olmamaktadır. Örneğin 15 sayılık setlerde (üçbant için) 1-1'lik eşitlik halinde bir sporcu max.44 sayı çekebilecektir. Tek set mesafesi ise bu rakamın 2/3'ü olan 30 sayısının üstünde belirlenmemelidir.

GALİBİYET SETİ :Setleriçin mesafe, disiplinlere göre UMB tarafından belirlenmiştir. Setlerde 1-1'lik eşitlik söz konusu olduğu taktirde 3.set oynanır.1-1'lik eşitlik halinde nizami mola hakkı vardır.

GALİBİYET SETİ : Maçı kazanabilmek için mutlaka 3 set galip gelinmesi şarttır. 2-2'lik eşitlik halinde 5.set maçın galibiyetini belirler. 2-1 ya da 2-2'lik setlerde nizami mola hakkı mevcuttur.

2-Penaltılı Sistem:
    Maçlar, disipline ait uzun mesafe limiti ile oynanır. Maça başlayan sporcu mesafeyi daha önce tamamlarsa, rakibi bir ıstaka eksik kullanmış durumda olacaktır. Bu sistemde,rakip sporcuya (maça başlamayan) son hak kullandırılarak el sayısı eşitlenir. Sistemdeki temel amaç iki sporcununda eşit sayıda el sayısı kullanarak birbirine üstünlük kurmalarına imkan tanımaktır. Eğer 2.sporcuda son hakkında (Aso ile başlar) maçı bitirirse penaltılara geçilir.

PENALTILAR : Her iki sporcuda bant atışı yaparlar.Bant atışını kazanan sporcu başlama veya başlatma hakkını kazanır. Maçın başından beri hangi topla oynuyorsa gene aynı topla oynamak zorundadır. Her iki sporcuda penaltı atışları bölümünde sadece bir ıstaka (bir el) oynama hakkına sahiptir. Bu hakkında fazla sayı çeken sporcu maçı kazanır. Penaltı atışlarında her iki sporcuda açılış vuruşu (Aso) ile başlamak zorundadır. Her sporcu hakkını kullanmaya başlamadan önce topları sildirme hakkına sahiptir. Eğer, ilk penaltılar sonunda her iki sporcuda eşit sayı çekmiş ise 2.penaltı atışlarına tekrar bant atışı yaparak başlarlar. Netice alınana kadar aynı sistem sürecektir.

    Heyecan oranının çok yüksek oluşu, kısa mesafenin yarattığı olumsuz psikoloji gibi sebeplerle, Grand-Prix turnuvalarında penaltı sistem tercih sebebi olmaktadır.

3-Çift Eliminasyon:
    Rakipler kura ile belirlenir ve merdiven sistemi ile karşılanır. Sistem sporcuların tek maçta elenmelerine mani olmakta ve onlara bir şans daha tanımaktadır. Aşağıda şemada 16 kişilik bir katılımın çift eleminasyon sistemi ile karşılaşması gösterilmiştir. Şemadan da anlaşılacağı gibi 2. mağlubiyeti olan sporcu elenmiş olmaktadır. Her rakam bir sporcuyu belirlemektedir. Maçları kazanarak tur atlayan veya kaybeden sporcular için şekildeki örneğin akside olsa sistem her sporcuya bir yenilgiye rağmen elenmeyerek turnuvayı kazanma şansı tanımaktadır. Mağluplar grubundan finale yükselen sporcu finalde galiplerin birincisini yenerse şampiyon bu iki sporcu arasında yapılacak son bir maçla belirlenir.

  C-HANDİ-CUP TURNUVALAR
    Kuvvetli ve zayıf sporcular arasındaki dengesizliği ortadan kaldıran sistemdir. Avanslı turnuva adıda verilir. Maça başlayan iki rakip farklı mesafelerde maçı tamamlayacaklardır. Mesafelerin tayini, sporcuların genel ortalamalarının, fix bir rakamla çarpımı ile yapılır. Örneğin çarpan katsayı olarak 20 alınırsa, genel ortalama 0.500 olan sporcunun mesafesi 10 sayı, genel ortalama 1.500 olan sporcunun ise 20x1.500=30 sayı olacaktır. Eğer bu iki sporcu eşleşmiş ise maçı 30'a,10 avanslı olarak oynarlar. Maça bant atışı ile başlanır. Beraberlik ihtimali (son hak) olmayacaktır.

Genellikle kulüp üyeleri arasında düzünlenen Handi Cup turnuvaların bir adıda, Yılbaşı turnuvasıdır. Katılım ücretinin yüksek oluşu zengin ödüller ihtiva etmesi ve zayıf sporcularında kazanma şansının fazlalığı bu turnuvaları cazip kılmaktadır.

D-MİLLİ MAÇLAR  

Ülkeler arasında düzenlenen bu yarışmalar 4'e ayrılır.
  1. ÜÇBANT KARŞILAŞMALARI
    Özel turnuvalardır. 4 ya da 5 sporcudan ülke takımları arasında bire bir sistemle ve rövanşlı olarak yapılır. Beraberlik ihtimali mevcuttur.(Son hak var)

  2. MİLLİ TAKIMLAR AVRUPA VE DÜNYA ŞAMPİYONASI
    Genelde 12 takımla oynanır, katılan ülke sayısı 10'dan fazla ise organizatör ülke 2 takımla katılabilir. Takımlar 2 sporcudan oluşur. Halen sadece ÜÇBANT disiplininde yapılmaktadır. Bir evvel senenin şampiyonu olan ülke otomatik olarak davet edilir. Sporcuların konaklama masrafları ve ödülü organizatör ülke üstlenir. Diğer seyahat giderleri katılan ülkelerin federasyonları tarafından karşılanır. Takımlarda birde yedek sporcu bulundurulması zorunludur. Organizatör ülke tüm sporcuların sigortalanmasını üstlenmelidir. 4'der ülke ile gruplar oluşturulurken, kuvvetli takımları koruma prensibi ile hareket edilerek grup başları belirlenir.

  3. FERDİ AVRUPA VE DÜNYA ŞAMPİYONASI
    Her disiplinde Avrupa şampiyonasında ilk 6'ya giren sporcular, dünya şampiyonalarına katılabilir. Bir ülkeden katılan sporcu Avrupa yada Dünya şampiyonluğu fırsatına sahipse, o ülke bir ikinci sporcu ile temsil edebilir. Organizatör ülkenin 2 Ad.Wild Card hakkı vardır. Bu davet hakkını istediği sporcu için kullanma hakkına sahiptir. Wild-Card olarak davet edilen sporcularda sıfat sahibi sporcular gibi fix olarak ve tüm masrafları organize eden ülke tarafından karşılanmak kaydı ile katılırlar.

  4. ÜLKELER ARASI RESMİ TEMASLAR
    Ülke takımları 6 sporcudan oluşur. 1 Ad.Karambol, 1 Ad.Tekbant, 1 Ad.Cadre 47/1, 1 Ad.Cadre 71/2 ve 2 Ad. Üçbant sporcusunu ihtiva eden takımlarda, her sporcu, rakip ülkenin kendi disiplininde çıkaracağı sporcu ile karşılaşacaktır. Maçlarda beraberlik ihtimali vardır. Galibiyet 2, mağlubiyet 0, beraberlik ise 1 puan kazandırır. Bu temaslar rövanşlı olarak yapılır.
E- EL SAYISI SİSTEMİ

    Sporcular, belirlenmiş bir el sayısında, rakiplerine üstünlük sağlamaya çalışır. Potansiyeli zayıf sporcuların yer aldığı, kategori tespit turnuvalarında, yada hazırlık kamplarında uygulanan, oyunun gelişimine büyük katkı sağlayan bir sistemdir. Belirli bir el sayısı sonunda kim daha fazla sayı çekmiş ise, maçı kazanacağından, sporcular her el sayısı kendilerine geldiğinde max başarı elde etmeye çalışırlar.